Tasiilamiut naapertuilluartumik pineqarnissartik kissaatigiinnarpaat

Tasiilami innuttaasut Tunup aningaasaliiffigineqartannginneranut ineriartortinneqannginneranullu naammagiliipput.

Tamanna Tunumi innuttaasut 600-nit ikinnerunngitsut Namminersorlutik Oqartussat suliffeqarfiutaanni kiffartuussinikillisaasoqareersorlu Tunumi pissutsit ajorsiartuinnarnerannut naammagiliillutik Namminersorlutik Oqartussanut Kommuneqarfik Sermersuumullu sapaammi maajip 18-ani akerliussutsimik takutitsinerannik kinguneqarpoq.

Naatsorsueqqissaartarfiup kisitsisaatai Tunumi pissutsit pitsaannginnerannik uppernarsaalluinnarput: Nunatsinnimi suliffissaaleqiffiunerpaajullunilu ilinniarfissaalatsiunerpaavoq. Tamaanilu inissaaleqisoqaqisoq, Kommuneqarfik Sermersuumiit aamma arajutsisimaneqanngilaq.

Tunumi innuttaasut Kitaani naalakkersuinikkut pissaaniliusut politikkikkut suliaannut tunngasuni qanoq misigisarnersut, Ulunnguaq Markussenip Piniartoq - i den globaliserede verdenimik taallugu Ilisimatusarfimmi ph.d.-nngorniutimini (Piniartoq nunarsuarmioqataasoq, aaqq.) sammivaa. Tasiilamilu innuttaasut nunatsinni aaqqissuussaanikkut ingammik pilersorneqarnikkut, oqartussaaqataanikkut ilinniartitaanikkullu immikkoortitaasutut assigiinngisinneqartutullu misigisartut, taassuma ph.d.-nngorniutaani erserpoq.

– Tunumik tunulliussineq nunatsinni aaqqissuussaanikkut ingammik pilersuinikkut, oqartussaaqataanikkut ilinniartitaanikkullu immikkoortitsisoqarneranik kinguneqarpoq. Tunumi Kitaanilu oqaatsitigut, kulturikkut allaffissornikkullu pissutsit nikinganerujussuat tunumiut ilarpassuisa iliuusissaaleqisutut misigisarnerannik kinguneqarpoq, Ulunnguaq Markussen Sermitsiamut mailikkut akissummini allappoq. Tamatumunnga tunngatillugu ph.d.-nngorniutini tunngavigalugu inuunermi atukkat pillugu Danmarkimi atuagassiaasartumut Social Kritik-imut ilanngutassiatut allaatigisani innersuussutigaa.

Iliuusissaaleqisutut misigisut

Ulunnguaq Markussen Tunup ineriartortinneqarnerata killiffianik misissuinermini ilaatigut Tunumi innuttaasunik apersuivoq – tamatumunngalu tunngatillugu ineriartortitsinerusoqarnissaa kissaatigineraat tamatumalu angutsernissaanut qanoq iliortoqartariaqarnersoq apeqqutigai. Tassa isumaat tamaanilu inuiaqatigiinni ineriartortitsinissamut kissaataat tusarniarlugit taamaaliorpoq.

– Tupaallaatigeqisannik apersukkakka tamarmik Kitaamiunit naqisimaneqartutut misigisisarnerarrapput. Ilarpassui iliuusissaaleqisutut assigiinngisinneqartutullu taavalu kulturikkut oqaatsitigullu assigiinngissuteqarnertik pissutigalugut naqisimaneqartutut aamma misigisarnerarput, Ulunnguaq Markussen allappoq.

– Tasiilami innuttaasut pingaannginnerusutut isigineqartutut pineqartutullu misigisartortaqartut misissuininni paasinarsivoq. Tassa nunatsinni oqaatsitigut kulturikkut assigiissaariniarneq nunatsinni aaqqissuussaanikkut ingammik pilersuinikkut, oqartussaaqataanikkut ilinniartitaanikkullu immikkoortitsisoqarneranik assigiinngisitsisoqarneranillu kinguneqarpoq, taanna aamma allappoq.

Kommunerujussuanngorneq atugarissaarnerulissutaanngitsoq

Kommuneqarfik Sermersuup kommunerujussuanngortitsinermut atatillugu 2009-mi pilersinneqarnera Tasiilami innuttaasut atugarissaarnerulissutigisimanngikkaat, Ulunnguaq Markussenip ph.d.-nngorniutaani aamma erserpoq.

– Kommunerujussuanngorneq atugarissaarulissutaanngilaq – aalajangiinerillu Tasiilami ulluinnarni pisut ungasissuanni tassa Nuummi qitiusumik pisalernerannik kinguneqarluni, Ulunnguaq Markussen allappoq.

Kommunerujussuanngortitsinerli allaffissornerup akikinnerulerneranik innuttaasullu inatsisitigut isumannaannerulernerannik kinguneqaraluartoq kommunerujussuanngorsimasuni innuttaasunut oqartussaaqataanerulissutaasimanngitsoq, kommunerujussuanngortitsinernik 2015-imi naliliinermi aamma uppernarsarneqarpoq.

Tasiilami innuttaasut Kommuneqarfik Sermersuuo meeqqanut inuusuttunullu suliniutikippallaarnera tunngavilersuutigalugu kommunit avissaarnissamut namminerisamillu kommuneqalernissamut atsiornernik aamma katersinikuupput.

Naapertuilluartumik pineqarusuttut

- Nunatsinni immikkoortitsineq akiorniarlugu Tunumiut Kitaamiullu kulturikkut, oqaatsitigut, oqaluttuarisaanikkut ineriartornikkullu assigiinngissuteqarnerisa akuersaarneqarnissaat pingaaruteqarpoq – aamma inatsisitigut aaqqissuussaanitsigullu sinaakkutit assigiinngisitsisoqartarneranit aniguiuimaatsitsisuusut ukkatarineqarnissaat, Ulunnguaq Markussen misissuinermini inerniliuppaa.

Nunatsinni innuttaasunik avissaartuutsinissaq pinnagu naapertuilluarnerusumilli pinninneq tunngavigalugu ataatsimoornerulernissaat pigini, taassuma erseqqissaatigaa.

– Tunumiut nunatsinni innuttaasut allat assigalugit aalajangiinerni peqataatinneqarlutillu naligiimmik pilersorneqalerunik ikiorneqaannarnatik aammali ajornartorsiutinik aaqqeeqataasunngussapput. Tasiilami innuttaasut immikkut pineqarumanngillat – naapertuilluartumik pineqarusupput, taanna Tasiilami pissutsit pitsanngorsarnissaannut aamma siunnersuuteqartuusoq oqarpoq.

– Suliniutinik siammarterisoqaqqunarlunilu Tasiilami innuttaasut najukkaminni nammineq aalajangiisinnaassuseqarneruleqqunaqaat, soorlu ingerlatsinermi siuarsaanermut tunngasutigut. Ilinniartitaanermut aamma aningaasaliisoqaqqunaqalunilu nunap immikkoortuini taakkunani oqaatsitigut, kulturikkut ilinniartitaanikkullu periarfissatigut assigiinngisitsisoqartarunnaarnissaanik siunnerfeqarfiusunik suliniuteqartoqaqqunaqaaq. Tassa assigiimmik periarfissaqartitaanissaat pivara, Ulunnguaq Markussen oqarpoq Tasiilamilu suliffissanik suliniutinillu pilersitsinissaq kaammattuutigalugu.

– Nalunagu suliassaqarlutik ullaakkut makittarnissartik pingaarteqigitsik, apersukkama ilarpassuisa erseqqissaatigaat. Najukkami suliffissaqartitsineq isumannaatsumik aningaasarsiornissamik qularnaarisuuinnartanngilaq – tassami aamma neriuuteqalertitsisarpoq, ataqatigiissitsilluinnartarpoq inuunermilu atugarissaarnerulersitsisarluni. Taamaammat Tasiilami inuussutissarsiornerup piujuartitsinermik tunngaviliusup illoqarfiup ineriartortinnissaanut pilersaarutini tamani qiutinneqartarnissaa pingaaruteqarluinnarpoq, taanna naggasiivoq.