Pilersaarutit malillugit suleqatigiinneq ingerlavoq

Kalaallit Nunaata, Danmarkip USA-llu akornanni suleqatigiinneq ikinngutigiinnerlu piffissami nutaajunerusumi ukiut 70-it sinnerlugit sivisussuseqartumik atuussimavoq, 1951-imi illersornissamut isumaqatigiissut ilanngullugu.

Kalaallit Nunaat ukiuni ingerlanerini amerikamiut Kalaallit Nunaanniinneranni iluaqutissarsiniartarsimavoq, tamatumalu kingunerisaanik suleqatigiinnerit aaqqissuussaasut pilersinneqarsimapput, ilaatigut 1991-imiilli Permanent Committee aqqutigalugu aamma 2004-imiilli Joint Committee aqqutigalugu ingerlanneqarlutik.

Komitéit, tassa ataatsimiititaliat taakku marluk nalinginnaasumik atorfilittatigut/aallartitaqarfiitsigut qaffasissuseqartumik sulisarput politikerillu peqataasarput politikkikkut isumaqatigiissutissaqartoqartillugu isumaqatigiissutillu atuuttut nutaanik iliuusissanik ilaneqarsimatillugit.

Kalaallit Nunaat USA-lu

Joint Committee tassaavoq Kalaallit Nunatta USA-llu akornanni toqqaannartumik suleqatigiiffittut oqaatigineqarsinnaasoq. Joint Committee-p kingullermik ataatsimiinnera 21. - 22. oktober 2024 Washington D.C.-mi pivoq.

Taamani naapeqatigiinnermi peqataasut erseqqissaatigaat USA-p Kalaallit Nunaatalu akornanni inuiattut attaveqaqatigiinnerat, aammalu aningaasaqarnikkut naalakkersuinikkullu attaveqatigiinneq nukittorsarneqassasut - tassani pineqarlutik naalakkersuisuniit -naalakkersuisunut aammalu inummiit - inummut suleqatigiinnerit - suliassaqarfiillu nukittorsaaviginiakkat tassaapput niuernikkut, nukissiuuteqarnikkut, ilinniartitaanikkut ilisimatusarnikkullu suleqatigiissutinut tunngasut.

• Niuernermut aningaasaliinermullu: Aningaasaliissutit qaffassarnissaat, namminersortut sumiiffimmilu inuussutissarsiortut tapersersornissaat, periarfissanik pilersitsineq pingaartumik takornariaqarnermut tunngatillugu mikisunut akunnattumillu angissusilinnut suliffeqarfinnut.

• Aatsitassat aamma nukissiorneq: Kalaallit Nunaanni aatsitassanik akisussaassuseqartumik ineriartortitsineq, nukissiuutinik ataavartunik atuisinnaaneq, "aatsitassat pingaarutillit" pillugit pilersuinermi nukittuumik attaveqaqatigiinneq aamma nukissiuutinik piujuartitsineq. 

• Ilinniarneq aamma kulturikkut paarlaasseqatigiinneq: Amerikamiut aamma kalaallit ilinniartitaanermut inuussutissarsiutinullu tunngasutigut suleqatigiinnerat tapersersorneqassaaq, paarlaasseqatigiinnermik aaqqissuussinerit siammarterneqassapput, aamma ilinniarnermut, inuussutissarsiornermut kulturimullu paarlaasseqatigiinnermut periarfissat nutaat pilersinneqassapput. 

• Avatangiisit, ilisimatusarneq aamma misissuisarneq: Ilisimatusarnikkut avatangiisinillu suleqatigiinneq nukittorsarneqassaaq, Issittoq immikkut sammisaralugu — soorlu silap allanngoriartorneranut naleqqussarsinnaaneq, piujuartitsinermullu tunngasut, aamma Kalaallit Nunaanni ilisimatusarnikkut piginnaasanik tapersersuineq. Peqqinnissamut tunngasutigut suleqatigiinnissamut periarfissaq aamma ammarneqarpoq. 

AAMMA ATUARUK:

Peqqinnissaqarfimmi USA-mik suleqateqalernissaq oqaluuserineqarpoq

Siunnerfeqaqatigiinnermut nalunaarummi 2025-mut anguniagassat pingaarnerit nutaat aalajangersarneqarput, qularnanngitsumillu decemberip aallartinnerani Nuummi ataatsimiinnermi siunniussimasanut sanilliullugu angusimasat naliliiffigineqassapput.

Kalaallit Nunaat, Danmark aamma USA

Suleqatigiissitat aappaanni Permanent Committeemi kingullermik ataatsimiinneq pivoq 6. juni 2024 Washington D. C.-mi. Tulliani ataatsimiinnissaq 2025-mi aasakkut pisussaagaluarpoq, taamaattumik qaammatit arlallit kinguaattoortoqareersorlu maanna Nuummi ataatsimiinnissaq pilersaarutit malillugit ingerlanneqarnissaa ilimanarpoq.

Suleqatigiinneq Permanent Committeemi ingerlanneqartoq Joint Committeemut sanilliullugu pisortatigoortuunerusutut oqaatiginieqarsinnaavoq aammalu ataatsimiinnerit tamarmik ingerlanneqartartut Kalaallit Nunaannit, Danmarkimit aamma USA-mit tamatigut peqataaffigineqartarput aammalu suleqatigiinnermi usa-p illersornissaqarfia Kalaallit Nunaanniittoq pineqarnerulluni.

Naapeqatigiinnermi eqqartorneqartarput Pituffik Space Base-p ingerlanneqarnera aammalu illersornissamut isumannaallisaanermullu politikkikkut sammisat attuumassutillit. 

USA-p 2020-mit 22,5 millioner dollarsit aningaasaliissutigisimavai taakkulu nukittorsaanissamut ineriartortitsinissamullu inooqatigiinnermi suleqatigiinnermut Kalaallit Nunaani iluaqutaasussatut tunniussaapput. Aningaasat pineqartut atorneqartussaapput ukiut tallimat missaanni piffissami aammalu aningaasatigut tunngavissiissallutik suleqatigiinnermut assersuutigalugu niuernermi, aningaasaliinerni, aningaasarsiornermi pissutsit, nukissiorneq, aatsitassat, ilinniartitaaneq, takornariaqarneq aamma pinngortitamik aqutsinermi. 

Aningaasaliissutit pineqartut atuuttussanngortinneqartarnerat pisarpoq Kalaallit Nunaata Amerikamiullu oqartussaasuisa akornanni suleqatigiinnikkut. Maannalu aningaasaliinermiit maannamut ukiut tallimat qaangiussimalereermata aningaasaliissutigineqarsimasut siunertamut naapertuuttumik atorneqarsimanersut nalilersorneqassasoq ilimagissallugu aamma pissutissaqarpoq.

Præsidentip illorsuanit oqaaseqaat kingulleq maluginiarnartoq

AAMMA ATUARUK (DK):

Grønland og Danmark skal mødes med USA i Nuuk i december

Danskit aviisiat Politiken præsidentip illorsuanut Washington D. C.-miittumut attaveqarsimavoq.

Politiken ritzau-mit issuarneqarpoq præsidentip illorsuanit oqaaseqaammik pissarsisimasoq, taassanilu oqaatigineqarpoq "USA-p Kalaallit Nunaannut Danmarkimullu attaveqaqateqarnera pitsaasumik inissisimasoq aammalu nukittorsarneqarluni".

Suleqatigiinnernut piusunut sanilliullugu taamak oqartoqarnera politikkikkut nalunaarutaanersoq soqutiginassaaq malinnaavigissallugu, Kalaallit Nunaat, Danmark aamma USA decembarip aallartinnerani ataatsimeeqatigiinneranni Nuummi pisussami.

Nunanut allanut tunngasunut Naalakkersuisoq, Vivian Motzfeldt ataatsimiinnissat pillugit oqaaseqartinniarlugu Sermitsiamit sulissutigaarput.