Ukiup ataasip ingerlanerani inuiaqatigiit kalaallit USA-p præsidentiata, Donald Trumpip, sakkortusiartuinnartumik tatisimanninneranik aqqusaagaqarput.
Maannamut præsidentip oqaasiinnartigut nunarput pigilerusullugu saqqummiussisarpoq, tamatumalu saniatigut amerikamiut iluareqqusaarlutik nunatsinnukartarsimapput, tamakkuli nunatsinni akerliussutsimik takutitsinernik kinguneqaannarnikuupput.
Maanna Trumpip Kalaallit Nunaat aqussallugu pigilissallugulu pilersaarutini pillugit sakkortuseriaannarpoq, taannalu pivoq immikkut amerikamiut aallartitaannik toqqaanikkut, tassa amerikami naalagaaffiit ilaanni Louisiana-mi guvernøri, Jeff Landry, Trumpip pilersaarutaanut tapersersuisuusoq, Kalaallit Nunaannut immikkut aallartitatut toqqaramiuk.
Trumpip iliuuserisaa ataqqinninnginneruvoq
Inuit Ataqatigiit siulittaasuat, Múte Bourup Egede, aamma qinigaaffiup siuliani, Inatsisartunut qinersinineq 11. marts 2025 sioqqullugu Naalakkersuisunut siulittaasuusimasoq, oqarpoq Trumpip iliuuserisaa inuiannut kalaallinut ataqqinninnginnerusoq:
- Isumaqarpunga nutaarsiassaqanngitsoq siorna saqqummiuttagaanut sanilliullugu, aammalu nutaamik iliuuserisaa ersersitsiinnartoq Trumpip Kalaallit Nunaannut anguniakkaminik uppernarsaaneranik, Inuit Ataqatigiit siulittaasuat, Múte Bourup Egede oqarpoq nangillunilu:
- Kalaallit Nunaanniit ersarissumik oqaatigaarput nuna uagut pigigipput. Qangaaniilli taamaassimavoq, maanna taamaappoq, siunissamilu taamaassaaq. Taamaakkaluartoq amerikamiut præsidentiat kingumut uagutsinnut ataqqinninnginnermik takutitsivoq, aamma maluginiarpara immikkut aallartitartaava ataqqinninnginnermik ersersitsisoq, paasisimarpasinngilaami Kalaallit Nunaat inoqartoq, aamma immikkut aallartitaatut inissinnermini ataqqinninnermik takutitsisariaqartoq.
USA-mik suleqateqarneq pillugu suli neriuuteqarpoq
Múte Bourup Egedep suli upperaa amerikamiut præsidentiat aamma USA tamarmi paasitinneqarsinnaasut nunamik allamik tiguaaginnartoqarsinnaanngitsoq, pingaartumik nuna ikinngutigisamik tiguaaniartoqaannarsinnaanngitsoq, taamattorli suleqatigiinnerup nanginneqarnissaanik kissaateqarneq suli atuuttoq:
- Amerikamiut suleqatigivagut aamma nangittumik USA suleqatigerusupparput, tamannalu suli atuuppoq. Tassami amerikap avannaani nunavissuarmeeqatigiippugut.
- Kisianni ikinngutigiittut suleqatigiitullu taamak imminnut pissusilersorfigisoqartussaanngilaq. Amerikamiut tamanna paasisariaqalerpat, aamma piffissanngorpoq amerikamiut naapillugit oqaloqatigiinnissarput, partiit tamatta Inatsisartunut qineqqusaarnitsinni innuttaasunut neriorsuutigereernikuuarput.
Kisianni amerikamiut, pingaartumik amerikamiut præsidentia, Kalaallit Nunaat USA-mut ilanngutinniarlugu piumasaqaateqarnerminnik sakkortusisitsiartuinnarput. Maanna killiffimmi nunatut ulorianartorsiulinngilagut, tassami Kalaallit Nunaata itigartitsinera amerikamiut tusaarusunngilaat?
- Oqaatigeqqillara, isumaqarpunga nutaarsiassaqanngitsoq iliuuseq taannaa, taamaallaallu amerikarmiut piumasaqaatiminnik attassinerminnik ersersitsiinnartut, taamaattorli aamma amerikarmiunik naalakkersuinikkut naapitsisariaqarpugut, taamaalilluta siunissami suleqatigiinnissatsinnut piumasaqaativut aamma nammineq siunissatsinnik ilusilersuisinnaatitaanerput ataqqisariaqarmassuk. Amerikarmiunngorusunngilagut, danskiunngorusunngilagut kisianni kalaaliuvugut nunatsinnik siunissatsinnillu nammineq aqutsisussat.
Qanorluunniilli ikkaluarpat, amerikarmiut tungaanniit paasinnikkumasoqarpasinngilaq Kalaallit Nunaata nunatut namminiussuseqarnera pillugu, tusaajumanngittuarsinnarput, nunarujussuatsinnilu innuttakittuararsuarmiilluta tatisimaneqartuarsinnarpugut. Trumpip siornatigut oqaatigereerpaa pisariaqassappat sakkulersornikkut nunarput tiguarniarniassagaluaruniulluunniit tunuarsimaarnaviarani, maannalu USA-p Venezuelamut tunngatillugu iliuusai eqqarsaatigalugit. Piviusorsiornerua susoqarnavianngilamik eqqarsarneq?
- Isumaqarpunga pisoqarnavianngilamik eqqarsassanngitsugut, taamaattumik kaammattuutigivara USA naalakkersuinikkut politikkikkut piaartumik naapinneqartariaqartoq. Sanilerivagut ukiullu amerlasuut ingerlaneranni suleqatigiippugut, nunat tamalaat inatsisaat malillugit nunat imminnut qanoq iliorfigisarnissaat malittarisassaqarpoq amerikarmiullu paasisariaqarpaat amerikarmiunik suleqateqarnerput itigartinngisaannarsimagipput. Piumasariaqarparput suleqatigiinneq, tatigeqatigiinnermik ataqqeqatigiinnermillu tunngaveqartoq, atuutilersinneqaqqissasoq.
Tassa suli upperaajuk naalakkersuinikkut oqaloqatigiinnerit aqqutigalugit ajornartorsiut aaqqinneqarsinnaasoq?
- Isumaqarpunga nunat nunarsuarmi tamarmi naalakkersuinikkut oqaloqatigiinnerit aqqutigalugit suli isumaqatigiissuteqarsinnaasut, pingaartumik nunat namminneq imminnut oqartussaaffiginerat pillugu. Isumaqarpungalu tamanna aamma nunat suleqatitta allat ersersitsinerattut, tamat oqartussaanerannik aallaaveqarneq tunngavigalugu suleqatigiinneq ingerlanneqartariaqarneranik aammalu arlaleriarlutik naqissusiisarnerattut nunat namminersornerat ataqqineqartariaqartoq.
- Taamaattumik isumaqarpunga piffissanngortoq naalakkersuinikkut USA-mut oqaloqatigiinnissamut aallartisaasariaqartugut, aamma naqissusertariaqaripput uanngaaniit uunga, tassa! Kisianni aamma amerikamiunut nangittumik takutittariaqaripput suleqatigiinnissamik piumassuseqarluta, Inuit Ataqatigiit siulittaasuat, Múte Bourup Egede akivoq.
Danmarkimut EU-mullu attaveqarneq
Taamaattoq aamma nunatsinni politikkikkut partiit pingaarnersiuinerminni nunatta namminiilivinnissaa salliuttorujussuuaat, naak Trump USA-llu tatisimanninnerat sakkortusiartuinnaraluartoq.
Kalaallit Nunaat Danmarkimut EU-mullu qanittumik attaveqarpoq, taakkulu Kalaallit Nunaat tapersersorpaat, politikkikkut aamma aningaasaqarnikkut oqaluttuarisaanikkut, kisianni aamma USA-p sakkortuumik oqariartuuteqarnera eqqarsaatigalugu nunatsinnut tapersersuinertik naqissusertarpaat. Kisianni piffissanngunngila erseqqissuliornissaq namminersulernissamut oqariartuuteqarnermi, pingaartumik Danmarkip Kalaallit Nunaat qanoq isumaqarnersoq nalornissutigisinnaammagu?
- Uanga kissaatigineruara allatut oqassallunga, tassa piffissanngorpoq partiit akornanni unammillertarnerit unitsinneqarnissaat kikkut pitsaanerpaamik oqariartuuteqarsinnaanersut Kalaallit Nunaata namminersulivinnissaanut atatillugu, maanna tassa piffissanngorpoq nunarput pillugu ataatsimoornissarput. Ataatsimoorluta nunatta siunissaa pillugu anguniagassat ataatsimoorfigisavut ilusilersortariaqarpagut, nukivut atorlugit nunarsuarmioqatitsinnut takutittariaqarparput ataatsimoorluta nammineerluta siunissarput pilersissagipput, aammalu nunarput tatiginartuusoq, eqqissisimasuusoq aammalu suleqatigiinnernut tunngatillugu tatigineqarsinnaasoq.
Nunatsinnili toqqaasariaqartitaalissagutta, pingaartumik Danmarkimut EU-mullu tunngatillugu, nunarput tapersersorluinnaraat, USA-llu Kalaallit Nunaat piginnittussaatitaaffigerusullugu aqussallugu piumasarigaa, suna toqqarneqassava?
- Isumaqarpunga nunarput maanna aammalu siunissami nunarsuarmi tamat oqartussaaqataanerannik naleqartitsillutik ingerlatsiviusuni nunat killiit akornanni suleqatigiinnissamut piareersimasoq, aammalu nunat suleqatigilluakkavut suleqatigalugit suleqatigiinnerput annertusartariaqaripput, aammali nunat sanilerisagut, soorlu Canada suleqatigilluartariaqarigut.
Qaqugu paasissagassiuk Trumpip Kalaallit Nunaata nammineq kissaatigisai piumasaalu tusarnaanngikkai?
- Qanorluunniit tatineqartigigaluarutta, isumaqarpunga pingaaruteqartoq erseqqissartuassallugu nunarput nammineq pigaarput, siornatigut, maannakkut aamma siunissami. Taamaattumik pingaaruteqarpoq nunarsuarmioqatitsinnut erseqqissartuartariaqarparput, aamma amerikamiunut, nunarput nammineq pigigipput, taamaattuassasorlu. Taamaattumik pingaaruteqarpoq nammineq iliuuseqarnissarput amerikamiunillu naapitsinissarput pingaaruteqartoq, taakkulu ilisimatillugit akuerisinnaannginngikkipput killissamik qaangiiffigitilluta tatineqarnerput ataqqinninngitsumillu iliuuseqarfigineqarnerput. Tamanna iluarsisariaqarparput ingerlaqqitsinnata.
Siornatigut partiissinni siulittaasorsi, Aqqaluk Lynge, siunnersuuteqarnikuuvoq namminiilivinnissamik sulissutiginninneq unikaallatsillugu Danmarkimut qaninnerusumik nunarput attaveqaqatigiittariaqartoq, namminersornissamullu pilersaarutit unitsinneqartariaqartut, tamanna Inuit Ataqatigiinni eqqarsaatigisinnaavisiuk?
- Tamanna pillugu oqaaseqarsinnaanngilanga, Inuit Ataqatigiit siulittaasuat, Múte Bourup Egede, naggasiivoq.
