Naartunaveersaatit eqqortut nassaarineri

Napparsimmaviup nalaasaarfiani nalavunga sequnngeqqaqqissaarlungalu. Pilaanermut savik saninniippoq. Nakkuppaanga. Nillerluni soqutigittaallunilu.

Napparsimmaviup iigaasa betonniusut qaqortut ullaaq manna narrutsassimanarpasissut akornanni nakorsamut p-stavinnik peersisussamut utaqqivunga. Nakorsap peersinissani annernarpallaannginniassammat talera qeritissallugu oqarfigaanga. Anngaallungalu pilaanermut savik nakkussisoq maluginngitsuusaarniarsaraara.

Naartunaveersaat p-stavi plastikkiusoq qituttoq atorlugu meerartaaqqinngikkaluarlunga, naalungiarsummit qiasumit unnuakkut sininngitsoortarnissaraluakka pinngitsooraluarlugit (qujanartumik), timera sakkortuumik qisuariartoq maluginngitsuusaaginnarsinnaajunnaarpara.

Talikkut ikkussivigitinninniit ukiup aappaa avillugu qaangiukkaluartoq qaammammut ullut amerlanerpaat aaqartarpunga. Maanna peerneqassaaq. Tik tak. Piffissaq arriippallaamik ingerlavoq. Eqqarsaatikka ingerlarsorput. Naartunaveersaat mikisoq, plastikkimineq, mikigaluarluni Kalaallit Nunaanni naartuersittartut amerlassusaannik annikillisitseqataasoq.

Naartuersinnerit 926-t 2024-mi nalunaarsorneqarsimapput. Taakkunannga 709-t nakorsaatit atorlugit ingerlanneqarput, 217-illu pilatsilluni ingerlanneqarlutik.

Taamaalilluni arnat meeqqanit Kalaallit Nunaanni inunngortunit amerlanerusut naartuersittarput.

Naartuersinnerilli ukiup siulianut sanilliullugit 2024-mi ikilerialaarput, tassa 2023-mi 1.034-iusimagamik.

Arnat naartuersittut amerlanersaat 20-t 30-llu akornanni ukioqarput. Agguaqatigiissillugu 27-nik ukioqarlutik.

Arnanut tunngatinneqartut

Naartunaveersaatit Kalaallit Nunaanni neqeroorutigineqartut nunani avannarlerni atorneqartartut assigaat, naartunaveersaatillu sorliup toqqarneqarnissaanut arlalinnik apeqquteqarpoq, peqqinnissaqarfimmilu sulisut innuttaasut inuttut ataasiakkaatut kissaataat pisariaqartitaallu tunngavigalugit siunnersortarpaat.

Nakorsap saviata pilaatip talinni amikkut pilaasup maluginerani eqqarsalerpunga: Sooruna arnat kisipajaamik naartunaveersaatinik atuisariaqartut?

Angutit marluinnarnik periarfissaqarput: Usuup pooqartarnissaq imaluunniit kinguaassiorsinnaajunnaarneq.

Angutit kinguaassiuutaasa aqqutaat kipineqarpata meerartaarsinnaajunnaartarput. Arnalli naartulerusulerunik naartunaveersaatinik atuiunnaarsinnaapput. Akisussaaffik kingunerillu assigiinngitsumik inissisimapput.

Angutinut naartutitsinaveersaatit pillugit ilisimatusarneq malinnaaffigikulasarpara, ilisimatusarnernilu ernummatit assigiinngitsut sammineqakulasarput: nujaarukkiartorneq, ammip orsukuluttarnera, misigissutsit allanngorartarneri atoqateqarnissamullu kajumissutsip annikillinera.

Arnaallunga qungujuinnarsinnaavunga. Soorlulusooq milutsitsigaangatta nutsagut katarujussuarneq ajortut. Soorlulusooq naartunaveersaatit ukiorpassuarni misigissutsitsinnut sunniuteqartarsimanngitsut. Soorlulusooq — uannut tunngatillugu — naalungiarsummik 5,5 kilomik oqimaassusilimmik ernereerluni atoqateqarnissamut kajumissuseq qaffasinnerpaaffimmiittartoq.

Naartunaveersaatit Kalaallit Nunaanni Peqqinnissaqarfiup arnanut neqeroorutigisartagai tassaapput: spirali hormonimik akulik, spirali kanngussammik akulik , p-stavi, p-pillit, p-sprøjti, pessari, p-ringi, femidom aamma kinguaassiorsinnaajunnaarsinneqarneq.

Spirali allaluunniit?

Spiralilersuisimaneq pillugu suliaq pissutigalugu arnat spiralimik naartunaveersaasertikkumajunnaartartut peqqinnissaqarfimmi sulisut amerlanerit maluginiartaraat AG-mi sapaatip-akunnerani kingullermi allaaserineqarpoq. Peqqinnissaqarfimmi sulisut naartunaveersaatissat assigiinngitsut pillugit arnanik oqaloqateqaraangamik, spiralilersuisimaneq pillugu suliap oqaluttuarisaanermut pingaarutilimmik inissisimanera tunngavigalugu ingerlaannaq itigartinneqartarput.

Nalaasaarfimmiit nikuikkama, p-stavilu peereermat, oqiliallassimaarpunga. Napparsimmavimmiit anillunga naartunaveersaat sorleq uannut tulluarnerunersoq eqqarsaatigaara. Tassa pisiniarfinni nalequttanik tamponinillu pisisariaqassutigissanngisara.

Spirali hormonilik periarfissatut eqqarsaatigaara.

Spiralilersuisimaneq pillugu suliaq aamma annilaangassutigikujuttarpara. Kisianni spirali eqqunngitsumik atorneqarsimavoq. Spirali naartunaveersaatitut ajortuunngilaq, eqqarsarpunga.

Ulluinnarni sapaatilluunniit akunnerani isumagisariaqanngilara. Maannakkut eqqissillunga tunniusimallungalu inuuniassagama unnuakkut aaqartarnissara eqqarsaatinillu eqqissiviilliortitsisartunik isumakuluuteqartarnissara pisariaqartinngilakka.

Naartunaveersaatinik toqqaanissaq qanoq pisariusinnaatigisoq eqqarsaatigaara. Naartuersittartut taama amerlatigippata ima aperisariaqarpunga: Sunaana unammillernarnerpaasoq? Immaqa periarfissaaleqineq pissutigiinnarnagu aammali ilisimasakinneq, paqumisunneq naartunaveersaatinillu nammineq timimut inuunermullu tulluartumik nassaarnissaq pissutaanerpat?