Naggueqatigiit Inuit uummalluuteqannginnerunerartarnerat eqqunngitsoq

Kalaallit akornanni uummatikkut taqqatigullu nappaatit atugaanerat akerleriinnik isumaqarfigineqartuarnikuuvoq.

1970-ikkunni misissuinerit uummatikkut taqqatigullu nappaatit atugaarpiannginnerannik tikkuussipput, taamaattoqarneralu omega-3-fedtsyrinik annertuunik akulinnik, immami uumasunit miluumasuneersunit nerisaqarnermik patsiseqartinneqarluni.

Tamannali ilumuunngitsoq maanna paasineqarpoq. Ilisimatusarfimmi PhD-nngorniartup Hjalte Larsenip suleqataasalu Kalaallit Nunaanni ukiuni 30-ngajanni uummatikkut taqqakkullu nappaatit atugaanerat nalunaarsorpaat. Taakkulu kalaallit akornanni atugaarpiannginneranik oqariartuuteqartarneruo eqqunngitsuunerat paasivaat - qaratsakkut aanaartoorneq milikartoornerlu – aamma uummatikkut taqqakkullu nappaatit Nunatsinni takornartaanngitsut tassa paasineqarluni.

Grønlandsmedicinsk Selskab (Kalaallit Nunaanni Nakorsaatitigut Ilisimatusarfik, aaqq.) tusagassiuutitigut nalunaarummi allappoq.

Nappaatit taakku nunatsinni peqqissutsimut annertuumik aarlerinaateqarnersut, piffissallu ingerlanerani atugaanerisa ineriartorsimaneranik paasiniaanissaq suliniummi siunertarineqarpoq. Pitsaaliuinermik nakorsaanermillu kinguneqarluarnerusumik siunnerfiliisinnaanissamut, ilisimasat taakku pissarsiarinissaat pingaaruteqarluinnartutut isigineqarluni.

Angutit arnallu akornanni uummallunnerit toqussutaasartut tullerigaat, Nunatsinni Nakorsaaneqarfiup 2023-mi toqussutaasut pillugu nalunaarusiaani atuarneqarsinnaavoq.

Tupatorneq aarlerinaatillu allat

Uummatikkut taqqatigullu nappaatit, inuit nunatsinni inunngortut najugaqartullu 65.000-it sinneqartut akornanni atugaanerannik misissueqqissaarniarluni, nuna tamakkerlugu peqqinnissaq pillugu nalunaarsuiffinniit paasisutissat ilisimatusartut atorpaat.

Innuttaasuni taakkunanerpiaq peqqissutsimut aarlerinartorsiorneq annertusiartornersoq annikilliartornersorluunniit naliliivigisinnaajumallugu piffissami aalajangersimasumi atugaangajunnerit ukkatarineqarlutik.

Siornatigut atugaarpiannginnerarneqaraluartoq nunatsinni kalaallit akornanni uummatikkut taqqatigullu nappaatit atugaanerat misissuinermi paasineqarpoq.

Aamma qaratsakkut aanaartoortarneq/milittoortarneq naatsorsuutigisamit annertunerujussuarmik atugaasoq, innuttasullu utoqqaliartornerat ilutigalugu annertusiartortutut isikkoqarnera paasineqarpoq.

Paasisat taakku tunngavigalugit aarlerinaatit soorlu tupatorneq, aap naqitsinera qaffasissoq, aap orsoqarpallaarnera (kolesterol), diabetes timimillu atuinnginneq immikkut qitiutillugit, uummatikkut taqqatigullu nappaatinik pitsaaliuinermik nakorsaanermillu suliniuteqarnerup annertusaavigineqarnissaa innersssutigineqarpoq.

Qaratsakkut aanaartoortut/milittoortut amerlanerannut patsisaasut paasisinnaajumallugit, Nunatsinni nappaatip atugaanerata annikillisinnissaanut iliuusissanik siunnerfilinnik inerisaasinnaajumalluni naliliisinnaajumallunilu, annertunerusumik ilisimatusarnissaq aamma pisariaqartoq nalilerneqarpoq.