"Tamanit pingaarnerpaaq": innuttaasunit aningaasanik aallertoqassanngilaq

Kalaallit Nunarput aningaasaqarnikkut ilungersunartumik qajannartumillu inissisimavoq. Aningaasartuutaanerusussanik iliuuseqarsinnaanermut periarfissat annikitsuinnaapput, taamaattorli partiit isumaqatigiissuteqartartut, "aningaasaqarnermi pissutsini nutaani akisussaaqatigiinneq" tunngavigalugu aningaasanut inatsisissaq 2026-moortoq isumaqatigiinniutigereerlugu isumaqatigiissuteqarput.

Isumaqatigiissut pillugu partiit tamarmik erseqqissaatigaat, aningaasanut inatsisissamut isumaqatigiissut nunatta aningaasaqarneranut patajaannerulersitsissasoq. Sermitsiamiit partiit sinniisaat qinnuigaagut pingaartitatik pingasut tikillugit erseqqissaaqqullugit:

IA: pingaaruteqarpoq aningaasanut inatsisissap innuttaasunut ajorseriaateqartitsinnginnissaa

Inuit Ataqatigiit aningaasaqarnermut oqaaseqartartuat, Mariane Paviasen Jensen isumaqarpoq, pingaaruteqartoq, innuttaasunit aningaasanik aallertoqassanngitsoq:

- Siullermik pingaaruteqarpoq, akileraarutitigut akitsuutitigullu innuttaasut aningaasanik aallerfigineqannginnissaat. 

- Aappaattut aamma pingaaruteqarpoq aningaasat nunatsinnit aniajunnaartinneqarnissaat, tamatumalu peqatigisaanik isertitanik annertusaanissamut periarfissat ineriartortinneqarnissaat. Aningaasaqarnikkut periarfissagut annertusarnissaat tassani anguniagassaammat. 

- Pingajuattut pingaaruteqarpoq, meeqqanik inuusuttunillu angerlarsimaffiup avataanut inissiisarnerit ikilisarniarlugit sulissutigissallugu, tassami inuiaqatigiittut aningaasarpassuit tassunga atortaratsigit, meeqqat angerlarsimaffimminnit kaanngartinneqaraangata. Suliassaq pingaaruteqarpoq, tassami ilaqutariit peqqissut atugarissaartut siuarsarlugit, nunap siunissaanut tunngavissaa pitsaasoq qulakkeersinnaagatsigu.

Atassut: Takornariaqarneq inuiaqatigiinnut aningaasaqarnikkut iluaqutaassaaq 

Atassutip siulittaasua aningaasaqarnermullu oqaaseqartartua, Aqqalu C. Jerimiassen, takornariaqarnerup nunap aningaasaqarneranut pingaarutilittut inissisimalissasoq kissaatigalugu erseqqissaavoq:

- Siullertut, takornariaqarneq aningaasaqarnikkut ineriartortitsinitsinnut iluaqutaassaaq. Akigititat eqqortut akilertissallugit nangaassuteqassanngilagut, assersuutigalugu umiarsuarnik takornariartaatinut akigititat unnuisitsinermullu akitsuutit eqqarsaatigalugit.

- Aappaattut isumaqatigiissummi inuussutissalerinermut oqartussaaffiup nunatsinnit akisussaaffigineqalernissaa anguniagaq ilanngunneqarmat naammagisimaarparput. Iluarisimaarparput, maanna pilersaarutit piviusunngortinniarlugit tigussaasumik tunngavissaqaleratta.

Siumut: Naalagaaffinngornissamut suliaq pingaarutilik

Siumup aningaasaqarnermut oqaaseqartartua Erik Jensen naammagisimaarinnippoq, isumaqatigiissummik atsioqatigiittut nunap naalagaaffinngornissaanut tunngasumik suliaqarnermut sammisumik isumaqatigiissuteqarmata:

- Siullermik Siumumi nuannaarutigaarput, aningaasanut inatsisissamut isumaqatigiissut aqqutigalugu nunatta naalagaaffinngornissaanut tunngatillugu suliassat suli naalagaaffiup ataaniittut angerlaanneqarnissaat pillugu suleriaasissatsinnik isumaqatigiissuteqaratta.

- Aappassaanik nuannaarutigaarput, aningaasanut inatsisissamut isumaqatigiissut aqqutigalugu sinerissamut qanittumi aalisarnermik pitsanngorsaanissamik sulissuteqassagatta.

- Pingajussaanik aamma pingaaruteqarpoq, nunaqarfinni avinngarusimasunilu pissutsinik pitsanngorsaanissamik siunnerfeqarluta sulinissarput anguniarsimagatsigu, aammalu maanna assersuutigalugu nioqqutissat akiisa qulaajaavigineqarnissaat assartuinermilu pissutsit pillugit qulaajaanerit aallartinneqassammata, taakkulu iliuutsinik kinguneqartussaammata, tamannalu nunami tamarmi inuuniarnerup ajornannginnerulernissaanut akikinnerulernissaanullu iluaqutaassaaq.

Jensenili partiimut pingaaruteqartumik sisamaat ilannguppaa, tassalu kommunit aaqqissuussaanerannik kiisalu kommunit akornanni naligiissaarisarnerup nutaamik nalilersorneqarnissaa.

Demokraatit: Ataatsimoorluta piumassuseqarnerput aningaasaqarnikkut ineriartornissamut periarfissanik pitsaasunik pilersitsissaaq

Demokraatit aningaasaqarnermut oqaaseqartartuat, Jørgen Rosbach, erseqqissaavoq, partiit assigiinngissuteqaraluarlutik aningaasanut inatsisissamut isumaqatigiissummut katersuussinnaasimammata, tamannalu isumaqatigiissuteqarnissaq pillugu pilliuteqarsinnaanermik ersersitsilluartoq, taamatullu oqareerluni oqaatigaa partiip pingaarutilittut pingasut taarusutai tassaasut:

- Siullermik, nunatta isertitaqarnikkut tunngavii annertusarnissaat sulissutiginiarparput. Assersuutigalugu nunami datacenterimik pilersitsinissamut periarfissat misissorneqassapput. Tamanna iluatsissinnaappat, suliffiit nutaat pilersinneqarnissaat aammalu akileraarutitigut isertitassat nutaat pilersinneqassasut qularutiginngilarput.

- Aappaattut, ilinniartitaanerput ilinniartitaanikkullu qaffasissuseq qitiutittariaqarparput. Inuttut pisuussutivut aningaasarsiornikkut peqqissumik attassisinnaasumik aqqutaapput. Nammineq IT-mut tunngasumik ilinniagaqarpunga, neriuutigaaralu IT-mut tunngasut nunatta periarfissai ineriartortillugit nunatta datacenterinut nunaminertanik tunisisinnaasutut aningaasarsiornikkut qaffassinnaassagaat. Aallartimisaareerpugut, IT sakkugalugu atuartitsinerit ingerlanneqartarput, suliniut Kivitsisa inerisarneqarpoq aammalu iPad-it atorlugit atuartitsissutit assigiinngitsut ingerlanneqarlutik.

- Pingajuattut, pingaaruteqarpoq innuttaasut aningaasatigut nammakkerneqassanngitsut.

Múte: Aningaasarsiornikkut unammilligassat tulliini 10-15-ini misigissavagut

Aningaasaqarnermut akileraartarnermullu naalakkersuisoq, Múte Bourup Egede (IA), aningaasanut inatsisissaq pillugu isumaqatigiissutip ilusilersorneqarnerani siuttuusup, isertuutinngilaa ukiuni tulliuttuni quliniit 15-it tikillugit aningaasaqarnikkut unammilligassat misigineqassasut, tassanilu pissutaasut pingaarnerit marluk taavai, tassalu nunarsuarmi tamarmi akit qaffakkiartornerisa saniatigut, inuttasasut katitigaaneranni allanngornerit annertuut aamma misigineqarmata:

- Maanna pilersaaruteqalerpugut, qanoq ataatsimoorussamik aningaasaqarnerput iluarsartuuttariaqarnersoq pillugu. Tamanna ilinniartitaanikkut, inuussutissarsiornikkut, suliffissanik pilersitsinikkut ingerlanneqassaaq. Tamatuma saniatigut pisortat ingerlatsinerat oqinnerulersissavarput, pisortat sullissinerat pitsanngorsassavarput, tamannalu tamanut iluaqutaasumik pisortat  akikinnerulersissavarput.

- Inuussutissarsiornikkut nutaanik aningaasarsiornikkut nukittorsaataasussanik ujartuisariaqarpugut, taakkulu aningaasaqarnitta oqimaaqatigiilersinniarnerani annertusaataassapput, inuiaqatigiittut innuttaasutullu ataasiakkaatgut aningaasaqarnikkut patajaallisarnissarput pisariaqarmat pingaaruteqarlunilu.

Nunatta karsiata aningaasaqarnera piffissami kingullermi unammillernartumi inissisimavoq, isumaqatigiissut aningaasaqarnikkut pajataallisaataasussatut qulakkeerinnissutaassava?

- Isumaqatigiissut aqqutigalugu alloriarnerit siulliit tiguagut, kisianni suli unammilligassaqarpugut, aammalu ilumoortumik oqartariaqarpunga unammilligassavut ukiut 10-15  tulliuttut ingerlaneranni naatsorsuutigisariaqassagigut, malugalugu, taamatut ingerlaannassagutta.

- Taamaattumik pisariaqarluinnarpoq allannguinissarput, allannguinermilu tamatta akisussaassuseqartumik peqataasariaqarnerput iliuuseqartariaqarnerpullu pingaaruteqarput, tamannalu isumaqatigiissut aqqutigalugu qulakkeerniarneqarpoq. Alloriarnerit tulliuttut tiguneqassapput, aningaasanut inatsisissat siunissami suliarineranni. Pingaaruteqarpoq akisussaaffimmik tigusinissarput, siunertaavormi piffissami matumani atukkatta pitsanngorsarnissaat, minnerunngitsumillu siunissami kinguaariinnut pitsaasumik aningaasaqarnikkut tunngavissaqarluartumik qulakkeerinninnissaq.

Ingerlatseqatigiiffiit misissorneqassapput

Landskassip 2024-mut naatsorsuutai pillugit, landskassip siornatigut attanneqarsinnaasumik aningaasaqarluarsimasup maanna amigartooruteqarfiusup pissutaanerpaartaatut oqaatigineqartut ilagaat, ingerlatseqatigiiffiit namminersorlutik oqartussanit pigineqartut ilaasa naatsorsuutigineqartutut iluanaaruteqarsimannginnerat. Ingerlatseqatigiiffiit pillugit iliuuseqartoqassava?

- Ingerlatseqatigiiffigut qanoq nukittorsarsinnaanerigut misissortariaqarparput. Tamanna pisariaqarpoq, tassami ukiuni tulliuttuni sisamani naatsorsuutigissavarput ingerlatseqatigiiffinnit nunatta karsianut isertitassat 460 millioner koruuninik ikinnerulissasut. 

- Tamanna pinaveersaartinniarlugu iliuuseqartariaqarpugut, taamaattumik piginnittuunermut politikkitta nalilersornissaa pisariaqarpoq, kisianni aamma piumasaqaataavoq ingerlatseqatigiiffitta ingerlanneqarnerat pitsaasuusoq akisussaassuseqartumillu ingerlatsisoqassasoq, kisiannili aamma anguniakkavut tunngavigalugit ingerlatseqatigiiffiit nukittuut, attanneqarsinnaasumik ingerlanneqartut anguniarlugit ingerlatseqatigiiffiit ilaasa kattutsissinnaanissaat suliassanut ilaavoq, ilaatigut annertuumik ingerlatsinikkut iluaqutissat anguneqarsinnaanerat anguniarneqartariaqarmat.

Aningaasanik taarsigassarsiniarnissaq pinaveersaartittariaqarparput

Naammassillugu, landskassip nukittorsarnissaanut aningaasat taarsigassarsiarineqarnissaat pilersaarutigineqarpa?

- Naalakkersuinikkut aningaasaqarnermut akisussaasutut isumaqarpunga, taarsigassarsinissamut periarfissaq aatsaat kingullerpaasariaqartoq, periarfissat allat tamarmik nungussimappata. Isumaqatigiissut aqqutigalugu qulakkeersimavarput aningaasanut inatsimmik naligiissumik pilersitsisinnaanissarput, tassalu taanna  alloriarneruvoq patajaallisaanissamut. 

- Maanna tunngavissaq pitsaasoq pigaarput nunatta karsiata patajaallisarnissaanut, suli periarfissanik peqarpugut, taamaalilluta nunattsa karsianut taarsigassarsinissamut pisariaqartitsilersinnaanitsinnit ungasinnerulissalluta,  aningaasaqarnermut akileraartarnermullu naalakkersuisoq, Múte Bourup Egede (IA) naggasiivoq.