USA-p illersornissamut periusissiaa saqitsaatsitsiniarpalaarpoq – Kalaallit Nunaalli eqqaaneqanngilaq

USA-p isumannaallisaanermut periusissiaa nutaaq tallimanngornerup unnuaani saqqummiunneqarpoq, quppernerit 29-t sinnerlugit takissuseqartoq USA-p soqutigisai siunertaalu allaaserineqarlutillu apeqqutit uku aallaavigineqarput:

USA-p suna piumavaa, aamma USA kissaatigisaminik pissarsiniarluni qanoq iliussava?

Naak præsident Donald Trumpip USA-p Kalaallit Nunaat arlaatigut aqulerumaaraa upernaaq arlaleriarluni oqaatigisareeraluaraa, tamanna periusissiami ilaanngilaq. Kalaallit Nunaat periusissiami ataasinnguamilluunniit eqqaaneqanngilaq.

– Kalaallit Nunaat avaqqulluinnarsimavaat, tamannalu Kalaallit Nunaannut Danmarkimullu nutaarsiassatsialaavoq, taakkuami kissaatigaat Kalaallit Nunaata aqunneqarnera piginiarneqalersaarneralu oqallinneq puigorneqaqqissasoq. Tamatuma saniatigut Amerikamiut Kalaallit Nunaata tiguarnissaanik oqaluuserinninnertik iluatsinngitsoorpaat. Tatiginnilersitsinngillat, sakkortuumik oqaaseqartarnerat nassuiaatissartaqarsimavoq, Illersornissaq pillugu Ilisimatusarfimmi lektori Jon Rahbek-Clemmensen oqarpoq, taassumalu amerikamiut aqutsisuisa ilaat Kalaallit Nunaata namminersulivinnissaanut qanoq qanitsigisumik qanorlu ajortigisumik Kalaallit Nunaata Danmarkillu akornanni attaveqarneq paatsoorluinnarsimagaat nalilerpaa.

Kalaallit Nunaat amerikamiut soqutigisaannut ilaavoq

Taamaakkaluartoq periusissiami Kalaallit Nunaata eqqaaneqannginnera, isumaqanngilaq Trumpip Kalaallit Nunaannut allamik isiginnittariaaseqalersimasoq.

– Isumaqarpunga periusissiami Kalaallit Nunaannut isiginnittaaseq pitsaasoq takuneqarsinnaasoq, tassami amerikamiut sakkutuui sammineqangaatsiarput aamma Trumpip Monroe-doktrinimut ilanngussaani, Amerikap nunarsuup kitaani pissaaneqarnerulernissaa USA-llu illersorneqarnissaa pineqarput, Jon Rahbek-Clemmensen oqarpoq.

USA-p Monroe-doktrinimi 1823-mi Europamiut naalagaaffissuisa Amerikap Avannaani Kujataanilu pissutsinut akuliutissanngitsut aalajangersarpaa. Trumpip ilanngussaata nunani taakkunani pingaarutilinnik naalagaaffissuit allat oqartussaassuseqarlernissaat pinngitsoortinniarlugu iliuuseqarnerunissaq siunertaraa, Kalaallit Nunaallu Amerikamiut soqutigisaannut pingaaruteqartutut isigineqarpoq.

Kinamik suleqateqarneq ajortumik kinguneqarsinnaasoq

USA-p nunarsuup kitaani anguniagaa tassaasoq ”Enlist and Expand”, isumaqartoq "peqataatitsineq annertusaanerlu”, aamma ilaavoq.

– USA-p namminneq inissisimaffitsik nukittorsarumallugu amerikami nunanik inuiaqatigiinnillu suleqateqarnertik nukittorsarniarpaa. Kalaallit Nunaat pillugu apeqqut tamarmi tamatumunnga ilaavoq.

- Toqqaannartumik oqaatigineqarpoq nunat pissaanilissuit Amerikami inissinnissaat pinaveersaartinneqassasoq. Allatut oqaatigalugu Kalaallit Nunaanni Kinamik suleqateqarneq mianersuutigineqassaaq, imaluunniit Kinamut attaveqarnerup ineriartortinneqarnerata kingunerisinnaasai eqqumaffigineqassapput, Jon Rahbek-Clemmensen oqarpoq.

Issittumi sakkutooqarneq

USA-p Amerikami sakkutooqarnini ukkatarinerulissagaa, taamaattumillu Europamiut suleqataasa Europap illersornissaanut akisussaaffeqarnerulissasut, aammattaaq periusissiami erseqqissarneqarpoq.

– Assersuutigalugu Europami issittumi naalagaaffiit Issittumi sakkutooqarnermik annertunerusumik aningaasaliissasut amerikamiut kissaatigaat. Tamannalu Danmarkip illersornissamut isumaqatigiissummi immikkoortoq 1-imi aamma 2-mi anguniagaraa.

– Danmarkimut Kalaallillu Nunaannullu ajornerpaamik pisinnaasoq tassaavoq pissutsit ajornerujartornissaat, taamaattumik USA Trumpilu politikkikkut sukataarunnaarpata naalagaaffimmut tunngasunik paasinnilluarlutik (diplomati aaqq.) nalinginnaasumik attaveqalerpata iluaqutaassaaq, suleqatigiinnermut piviusumut tunngatillugu, Kalaallit Nunaanni kina aqutsissanersoq pinnagu. Tamannali sukkasuumik allanngorsinnaavoq, ilisimaneqarpormi Trumpip isumani sukkaannaq allanngortissinnaasarpaa, Jon Rahbek-Clemmensen oqarpoq.