Syfilisimik tunillanneqartut amerleriarujussuartut
Inuusuttut syfilisimik tunillanneqarsimasut amerlanerusut nalunaarusiami nutaami atuarneqarsinnaasoq. HIV-millu tunillanneqarsimasut amerlanatik.
Inuusuttut amerliartuinnartut syfilisimik nappaateqalertarput.
Assi: Ida Guldbæk Arentsen/Ritzau Scanpix
Inersimasut syfilisimik tunillanneqarsimasut amerliartuinnarput. Nunatsinni Nakorsaaneqarfiup Kalaallit Nunaanni syfilis HIV-lu pillugu nalunaarusiaani atuarneqarsinnaavoq.
2024-mi syfilisimik tunillanneqarsimasut nalunaarsukkat 242-pput. 2023-mi 213-iullutik. 2015-imiilli syfilisimik nappaateqartut inuit 1.000-iugaangata ataatsimiit sisamanut amerlisimapput — ukiut qulit ingerlaneranni sisamariaammik amerlisimalluni.
Inuusuttuunerupput tunillanneqarsimasut. 20-niit 24-nut ukiullit tunillatsissimasut amerlanerpaapput, tunillanneqarsimasut 30 procentingajaralugit. 15-it 19-illu akornanni ukiullit tulliupput, taakku 22 procentiullutik. Ukiukinnerni tunillanneqarsimasunik nalunaarsugaqanngilaq.
Syfilisimik nappaatillit 62 procentii arnaapput.
Tasiilami tunillatsissimasut amerlanerpaapput, tassa innuttaasut 1.000-iugaangata 19,9-t tunillanneqarsimasarlutik.
Illoqarfinni 13-iusuni tallimat nuna tamakkerlugu agguaqatigiissillugu tunillatsinneqarsimasut kisitsisaanniit amerlanerupput, Nuummilu innuttaasut 1000-iuppata 3,5-it tunillatsinneqarsimapput.
Nappaammik tunillanneqarsimasut Maniitsumi ikinnerpaapput, 2024-mi pingasuinnaallutik.
Angutit arnallu syfilisimik nappaateqartut 2024-mi amerlassusaat, aamma innuttaasut 1000-iugaangata ukiut naapertorlugit agguataarneqarnerat. Innuttaasut amerlassussaa ukiup qiteqqunnerani Naatsorsueqqissaartarfiup nalunaarsugaaneersuupput.
Aallerfik: Nakorsaaneqarfiuå Kalaallit Nunaanni 2024-mi syfilis HIV-lu pillugit nalunaarusiaa.
HIV-mik tunillanneqarsimasut ikilisut
HIV-mik tunillanneqarsimasut nalunaarusiami aamma allaaserineqarput. Pisut tassani allaanerupput. 2024-mi HIV-mik tunillanneqarsiamsut nutaat tallimat nalunaarsorneqarput, tassa innuttaasut 1.000-iugaangata 0,09-iullutik.
Arnat pingasut angutillu marluk tunillanneqarsimapput, taakkunanngalu sisamat Kommuneqarfik Sermersuumi najugaqarlutik.
Ataatsimut isigalugu HIV-p tunillaassuunnera annikilliartuinnavippoq. 1985-imiilli HIV-mik tunillatsittoqarsimasoq siullerpaaq nalunaarsorneqarmalli tunillanneqarsimasut maanna 213-iupput.
1990-ikkunni amerlanerpaapput, tamatumali kingorna ikiliartuinnavillutik maanna ukiut tamaasa amerlassusaat nikerarput.
HIV-mik tunillanneqarsimasut nalunaarutigineqartut amerlassusaat, 1985–2024.
Aallerfik: Nakorsaaneqarfiuå Kalaallit Nunaanni 2024-mi syfilis HIV-lu pillugit nalunaarusiaa.
Pitsaaliuineq paasititsiniaanerlu
Naalakkersuisut syfilisimut akiuiniarneq suli sulissutigaat. Peqqissutsimut inunnullu innnarluutilinnut naalakkersuisoq Anna Wangenheim (D) nunarsuaq tamakkerlugu AIDS-imut ullorititamut atatillugu tusagassiuutitigut nalunaarummi allappoq:
- Ukiut tamaasa nappaatit atoqatigiinnikkut tuniluuttut naartuersinnerillu qanoq annertuumik atugaanerat, ersarissumik ima oqariartuuteqarpoq: Iliuuseqartariaqarpugut. Pitsaaliuineq peqqinnissamillu siuarsaaneq pisortaqarfiit akimorlugit pitsanngorsartariaqarpagut.
- Qaammarsaanikkut, oqaloqatigiinnikkut naartunaveersaatinillu ajornanngitsumik pissarsisinnaanikkut, suliniutit nukittorsassavagut. Nappaatinut kissaatiginngisamillu naartulernissamut imminut illersornissamut pisinnaatitaaffimminnik atuisinnaanissaannut, peqqissutsimut inunnullu Innarluutilinnut Naalakkersuisoq Anna Wangenheim oqarpoq.
Usuup puuata atorneratigut HIV-mik, syfilisimik nappaatinillu allanik tunillanneqarnissaq annikillisinneqarsinnaavoq. Aamma kissaatiginngisamik naartulernissaraluaq pinaveersaartinneqarsinnaallugit. Usuup puui peqqinnissaqarfimmut akeqanngitsumik aaneqarsinnaapput.
